Ebulfez Elçibey

Ebulfez Elçibey, (d. 24
Haziran 1938, Nahçıvan - ö. 22 Ağustos 2000, Ankara) Azerbaycan Türk'ü siyaset adamı, Azerbaycan'ın 2.
cumhurbaşkanıdır.
Gerçek adı Ebulfez Aliyev olan Elçibey Nahçıvan’in Keleki köyünde doğdu. Babası
Güney Azerbaycandan Kadirkulu Bey ve annesi Anadoluda doğmuş ve Keleki'ye göç
etmiş Mehrinisa Hanım'dır. Babası 1943 yılında İkinci Dünya Savaşı'na katılmış
ve bir daha kendisinden haber alınamamıştır. İlköğrenimini ve liseyi Nahçıvan'da
zor şartlar altında tamamlamıştır. 1957 yılında Azerbaycan Devlet
Üniversitesi'ne girmiş ve doğubilimi okumuştur. Öğrencilik yıllarında Azerbaycan
tarihini ve Azerbaycan inkılabı tarihini öğreten dernekler kurmuştur. Sovyetler
Birliği'nin dağılacağını 1970'lerde öngörmüş ve halkının bu duruma hazırlıklı
olması için çalışmıştır. Azerbaycan'ın Rus İmparatorluğu içinde bir sömürge
olduğuna ve elbet birgün bağımsız, demokratik bir cumhuriyet olacağına
inanmıştır. Kendisini "ben ******'ün askeriyim" diye tabir etmiş ve
******'ten, Gandhi'den ve 1918-1920 yıllarında kurulmuş doğunun ilk cumhuriyeti
Azerbaycan Cumhuriyeti'nin kurucusu Mehmet Emin Resulzade'den etkilenmiştir.
Kuzey ve Güney Azerbaycan'ın mutlaka birleşmesi ve Dağıstan'a, Gürcistan'a ve
Ermenistan'a verilen Türk topraklarının tekrar Azerbaycana geri verilmesini
savunmuştur. "Turan'ın yolu birleşik Azerbaycan'dan geçer." diyordu.
Azerbaycan'ın bağımsızlık
mücadelesinin içinde yer alan Elçibey, 1975'te siyasi faaliyetleri yüzünden Sovyetler tarafından
1 yıl 6 ay hapis cezasına çarptırıldı. KGB zindanlarında ve taş ocaklarında çok
ağır şartlar içinde kaldı. Serbest kaldıktan sonra, 1977'den itibaren, Azerbaycan İlimler Akademisi'nde el
yazmaları enstitüsünde görev yaptı. Görevi sırasında da bağımsızlık
çalışmalarına devam etmiştir.
1989'da Azerbaycan
Halk Cephesi'ni kurdu ve başkanı seçildi. Ermeni saldırılarını püskürtmeye
ve Sovyetler'den Azerbaycan'ın bağımsızlığını kazanmasına çalışan Elçibey, 1991’de SSCB’nin dağılması
ile bağımsızlığını kazanan Azerbaycan’ın 7 Haziran 1992’de
Cumhurbaşkanı olarak seçildi. Haydar Aliyev tarafından siyasetten uzaklaşmak
zorunda bırakıldı.
Cephedeki yanlış uygulamalardan ve yenilgilerden ötürü cephe komutanı Suret
Hüseyinov'u görevden almıştır. Fakat Rusya'nın Azerbaycan'ı terk ederken
silahlarını Suret Hüseyinov'a vermesi, İran ve Rusya'nın planlarıyla Suret
Hüseyinov, Azerbaycan'ın 2. büyük şehri Gence'yi 1993’te
işgal ederek ayaklanma başlatmıştır. Kardeş kanının akmasını istemeyen Elçibey,
İran ve Rus gizli servislerinin Bakü'de terör olayları yapacağını öğrenmiş ve
gizlice uçakla Nahçıvan'a gitmiş ve sonunda cumhurbaşkanlığını bırakmak zorunda
kalmıştır. Tam 4 yıl 4 ay sonra Bakü'ye geri dönmüş ve Azerbaycan muhalefetine
katılmıştır. Bütöv Azerbaycan Birliği'ni kurarak çalışmalarını Kuzey ile Güney
Azerbaycan'ın birleşmesine yoğunlaştırmıştır. Elçibey 22 Ağustos 2000’de 62 yaşında prostat tümörü nedeni ile tedavi
gördüğü, çok sevdiği Türkiye'sinin başkenti Ankara'da öldü.